Zeespiegelstijging
Wat is het probleem?
Het jaargemiddelde zeeniveau steeg de voorbije eeuw wereldwijd met 1,7 mm/j en 3,0 mm/j sinds begin jaren ’90. Hierdoor is ook in de Noordzee het zeeniveau al 20 cm hoger dan in 1925. Zeespiegelstijging is een relatief langzaam proces omdat het reageert op o.a. afsmelten van ijskappen en gletsjers en de opwarming van de zeeën. Daardoor zal die stijging zelfs nog aanhouden tot lang na de stabilisatie van de temperatuur op aarde.
Door de zeespiegelstijging nemen ook de hoogste waterstanden toe die optreden bij stormvloed. Dit kan leiden tot meer kusterosie en zelfs het onderlopen van laaggelegen gebieden door de zee wanneer de zeewering onvoldoende bestand is. De overstromingsrisico's worden dus groter door klimaatverandering.
Wat voorspellen de klimaatscenario's?
Bij een midden-variant wordt voor onze kust tegen 2050 een toename van het stormvloedniveau met 30 cm verwacht, en tegen 2100 met 80 cm (figuur). De mondiale klimaatscenario’s van het IPCC voorspellen dat de zeespiegelstijging zich ook na 2100 zal blijven verderzetten, waardoor zelfs bij gematigde klimaatscenario's een toename met 2 m of meer op nog langere termijn niet uit te sluiten is.
Een 1000-jarige stormvloed – een stormvloed waarvan er elk jaar één kans op 1000 is dat deze zich voordoet – kan in het huidige klimaat een waterpeil bereiken van 7,0 mTAW (Tweede Algemene Waterpassing; referentieniveau voor zeeniveaumetingen aan de Belgische kust). Maar onder invloed van een wijzigend klimaat en de bijhorende zeespiegelstijging kan het stormvloedpeil van zo'n 1000-jarige storm tegen 2075 stijgen tot 7,5 mTAW en tegen 2115 tot 8,0 mTAW.
De opwarming van aarde heeft ook gevolgen voor de temperatuur van het zeewater. Nabij de Belgische kust warmt het zeewater inmiddels op aan een tempo van 3,4 °C per eeuw, wat een invloed heeft op het visbestand.
Wat is de impact bij zeespiegelstijging?
De zeewering aan onze kust beschermt ons tegen overstromingen vanuit de Noordzee. Als waterstanden en golven van stormvloed alsmaar hoger worden, moet die zeewering hier voldoende tegen bestand blijven om grootschalige overstromingen te vermijden. De overstromingskaarten van het Klimaatportaal tonen de potentieel overstroombare oppervlakte bij een 1000-jarige stormvloed aan de kust, in de situatie van de zeewering anno 2015.
In Europa blijkt België na Nederland het kwetsbaarst te zijn voor overstromingen door een stijgend zeeniveau. In Vlaanderen ligt 15 % van het oppervlak minder dan 5 meter boven het gemiddelde zeeniveau. De Belgische kustlijn is ook de meest bebouwde van Europa. In 2000 was langs de kuststrook 10 km landinwaarts 30 % van de oppervlakte bebouwd. 1 km landinwaarts was dat zelfs bijna 50 %. In West-Vlaanderen woont 33 % van de bevolking in laaggelegen poldergebieden die gevoelig zijn voor overstromingen vanuit zee.
Daarom is de Afdeling Kust van de Vlaamse Overheid bezig met de uitvoering van het Masterplan Kustveiligheid. Door de uitvoering van dit Masterplan zal de kust tot 2050 beschermd zijn tegen de impact van een 1000-jarige stormvloed (7,0 mTAW + 30 cm klimaatinvloed) en wordt de kans op grootschalige overstromingen beperkt gehouden. Bij sommige projecten wordt zelfs al rekening gehouden met de verwachte zeespiegelstijging tot 2100. Hierbij worden verschillende beschermingsmaatregelen toegepast:
- zachte maatregelen zoals de strandsuppleties;
- harde maatregelen zoals de bouw van stormmuren op de zeedijk of een stormvloedkering in de haven om te hoge waterstanden in de haven te vermijden.
Bijkomende informatie over het Masterplan Kustveiligheid en beschermingsmaatregelen vind je op de website van Afdeling Kust.
Figuur: Projectie van de waterstanden bij stormvloed zoals gebruikt in het Masterplan Kustveiligheid
Om de volledige kust ook na 2050 te beschermen, of bij een snellere zeespiegelstijging dan tot nog toe aangenomen, ontwikkelt de Vlaamse overheid momenteel een langetermijnvisie genaamd 'Kustvisie'. Daarbij wordt zelfs rekening gehouden met een scenario van 3 meter zeespiegelstijging. De werken daartoe starten nog niet morgen: eerst worden samen met belanghebbenden de mogelijke alternatieven bepaald om onze kust op lange termijn te beschermen en wordt ook gekeken naar kansen die zich daarbij aandienen. Nadat die keuze gemaakt is, zullen de werkzaamheden elkaar stapsgewijs opvolgen. Te beginnen bij kleine maatregelen die worden opgeschaald wanneer de stijgende zeespiegel hierom vraagt. Op die manier kan de kustverdediging de zeespiegelstijging volgen.
